Depremde Ayrımcılık! Roman, Dom ve Abdal Kadınların Çığlığı

Sivil Düşler Derneği'nin Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından Hatay ve çevresindeki Dom, Abdal ve Roman topluluklarında yaptığı saha çalışması, depremin sadece fiziksel değil, toplumsal bir yıkıma da yol açtığını ortaya koydu. Özellikle kadınların yaşadığı çok katmanlı ayrımcılıklar, barınma, şiddetten korunma, sağlık ve temel hizmetlere erişimde ciddi eşitsizliklere neden oldu.

"Yardım Bile Ulaşmadı": Ayrımcılığın Derinleşen Yüzü

Saha çalışmaları kapsamında Hatay'ın Antakya ve Kırıkhan ilçelerinde 78 kadınla yapılan görüşmelerde, birçok kadın kamu hizmetlerinden dışlandıklarını ve mahallelerine yardım dahi ulaşmadığını belirtti. Hatta bazı kamu görevlilerinin ayrımcı ve dışlayıcı tavırlar sergilediği ifade edildi. Sivil Düşler Derneği, bu durumun sadece anlık bir kriz değil, devletin mevcut eşitsiz uygulamalarıyla derinleşen yapısal bir sorun olduğunu vurguluyor.

Raporda dikkat çeken önemli bulgular şunlar:

• Şiddet "olağan" hale geldi: Kadınların çoğu, deprem öncesinde de şiddet gördüğünü ancak afet sonrası bu durumun daha sistematik hale geldiğini belirtiyor.
• Yardım sistemleri "ulaşılmaz": Resmi koruma mekanizmalarına güven düşük. Kadınlar çoğu zaman başvuru yapmıyor, şiddeti "normal" ya da "hak edilmiş" olarak değerlendiriyor.
• Barınma krizi: Konteyner ya da çadır gibi geçici barınma alanlarında mahremiyetin olmaması nedeniyle kadınlar daha fazla bakım emeği üstlenmek zorunda kalıyor.
• Ekonomik bağımsızlık çöktü: Deprem sonrası birçok kadın işsiz kaldı ve devlet yardımlarına erişimde de dışlandılar.
• Kız çocukları için risk büyüyor: Erken yaşta evliliklerin arttığı, eğitime erişimin kesintiye uğramasıyla birlikte özellikle kız çocuklarının ya evlendirildiği ya da çalıştırıldığı belirtiliyor.

Kadınların Dayanışması: Umut Işığı Sönmüyor

Tüm bu zorluklara rağmen, raporda kadınlar arasındaki güçlü dayanışma ağlarına da dikkat çekiliyor. Gıda paylaşımı, çocuk bakımında yardımlaşma ve duygusal destek gibi pratikler, kadınların birlikte hayatta kalmalarına olanak sağlıyor. Bu dayanışma, geleceğe dair umutları yeşertiyor.

Sivil Düşler Derneği'nden Politika Çağrısı: "Afet Yönetimi Eşitlik Temelli Olmalı"

Sivil Düşler Derneği, politika yapıcılara kapsamlı öneriler sunarak afet yönetiminin eşitlik temelli olması gerektiğini vurguluyor. Öneriler arasında Dom, Abdal ve Roman kadınlara yönelik ayrımcılığı önleyici politikaların geliştirilmesi, kadınlara özel istihdam ve sosyal yardım programları, kayıt dışı kadın emeğine yasal koruma sağlanması, çocuk yaşta evliliklere karşı eğitim destekleri ve izleme sistemleri kurulması, şiddet karşısında etkili başvuru ve destek mekanizmalarının güçlendirilmesi, kadınların yerel yönetim ve afet planlama süreçlerinde temsiliyetinin artırılması yer alıyor.

Deprem sonrası yaşanan bu acı tablo, toplumun en kırılgan kesimlerinin yaşadığı zorlukları bir kez daha gözler önüne seriyor. Sivil Düşler Derneği'nin raporu, bu konuda farkındalık yaratmak ve çözüm önerileri sunmak adına önemli bir adım. Ancak, gerçek değişim için devletin ve toplumun tüm kesimlerinin sorumluluk alması gerekiyor. Unutulmamalıdır ki, eşitlik temelli bir afet yönetimi, sadece Roman, Dom ve Abdal kadınlar için değil, tüm toplum için daha adil ve güvenli bir gelecek inşa etmenin anahtarıdır.