İstanbul'da sanatseverlerle buluşan "Kuşbakışı Filistin" sergisi, Filistin topraklarının tarihsel, politik ve kültürel bağlamda nasıl gözlemlendiğini çarpıcı bir şekilde ortaya koyuyor. A.M. Qattan Vakfı ve ANAMED işbirliğiyle hayata geçirilen bu sergi, Filistin coğrafyasında yaşanan hakimiyet, kolonileştirme ve işgalin derin izlerini sürerek, bölgedeki acı gerçekleri belgelerle gözler önüne seriyor. Sergide yer alan arşiv belgeleri, fotoğraf albümleri ve sanat eserleri, Filistin'in karmaşık tarihini anlamak için önemli bir fırsat sunuyor.
Gökyüzünden Yeryüzüne: İşgalin İzleri
Serginin "Gökyüzü Casusları" bölümü, Birinci Dünya Savaşı'ndan günümüze hava fotoğrafçılığının bir gözetim ve denetim aracı olarak nasıl kullanıldığını inceliyor. Filistin'in 1903'te başlayan hava fotoğraflarıyla belgelenmesi, askeri keşiflerin yanı sıra arkeolojik yerleşimlerin ve dini mekanların haritalandırılmasını amaçlıyordu. İngiliz mandası döneminde hava fotoğrafçılığı, 1936-1939 Arap İsyanı'nı bastırmak için kullanıldı. Günümüzde ise, bu teknolojiler Gazze'nin yıkımında kullanılıyor. Ancak sergi, yeni uydu ve drone teknolojilerinin Filistinliler tarafından direniş aracı olarak nasıl kullanıldığını da gösteriyor.
Filistin'in demiryolları, limanları ve havaalanları, "Hafıza Limanları" bölümünde Osmanlı döneminden bugüne uzanan ulaşım tarihiyle anlatılıyor. Osmanlı'nın Filistin'de inşa ettiği ve İngilizler tarafından yıktırılan saat kulesinin maketi ile Hicaz demiryoluna ait fotoğraflar, geçmişin izlerini günümüze taşıyor. Altyapı projeleri, bölgenin Osmanlı İmparatorluğu'yla bütünleşmesini sağlarken, demiryolları ve buharlı gemiler hac ziyaretlerini kolaylaştırdı. Ancak bu altyapı, İngiliz mandası ve İsrail işgali sırasında yıkıma uğradı veya el konuldu.
- Osmanlı'nın Filistin'deki ulaşım projeleri
- İngiliz mandası ve işgalin altyapıya etkisi
- Gazze'deki Yaser Arafat Havalimanı'nın yıkımı
Kudüs ve Sömürgecilik: Tarihin Tanığı Belgeler
Serginin bir diğer bölümü, Kudüs'ün tarihi ve kutsal mekanlarının minyatürlerden modern haritalara kadar nasıl temsil edildiğine odaklanıyor. 19. yüzyılda Filistin'e artan ilgi, Osmanlı bürokratları, Avrupalı gezginler ve sömürge yetkililerinin bakış açılarını ortaya koyuyor. "Seyahatler ve Arzular" bölümünde, sömürgeci yerleşim politikaları, arkeoloji ve turizm tarihi haritalar, belgeler ve fotoğraflarla ele alınıyor. Aralık 1917'de Filistin'in kaybı, çeşitli belgelerle gözler önüne seriliyor.
Filistin'in Osmanlı hakimiyetinden çıkmasıyla başlayan İngiliz mandası döneminde yapılan arkeolojik kazılarda birçok tarihi eser Batı'ya taşındı ve Filistin mirası sistematik olarak yok edildi. Sergide, İngilizlerin arkeolojik faaliyetlerinin yanı sıra Moşe Dayan'ın kaçak kazıları fotoğraflarla belgeleniyor. Dayan'ın çaldığı eserler, ölümünden sonra İsrail Müzesi'nde sergilendi.
Coğrafi Dönüşüm ve Direniş
Serginin "Coğrafi Görünüm ve İktidar" bölümü, Filistin topraklarının son yüzyıldaki dönüşümünü ele alıyor. Filistin'in doğal ve kentsel dokusunun siyasi, ekonomik ve askeri amaçlarla nasıl şekillendirildiği anlatılıyor. Yerleşimler, tarım projeleri ve çevresel dönüşümler üzerinden İsrail'in hegemonyası ve yerel halkın direnişi belgeleniyor. Yasadışı Siyonist yerleşimler, Filistinlilerin evlerinden ve topraklarından edilmesine neden olurken, Gazze Şeridi'nin dış dünya ile irtibatı kesiliyor ve bölge sürekli gözetim altında tutuluyor.
Sergi, Filistin'in tarihsel ve çağdaş dinamiklerinin kesiştiği bir dünyada, güncelliğini koruyor. "Kuşbakışı Filistin" sergisi, 25 Ocak 2026'ya kadar ANAMED'de ziyaret edilebilir. Sergi, Filistin'in sesini duyurarak, Gazze için hakikatle savaşmanın önemini vurguluyor. Filistin'deki işgalin ve yıkımın boyutlarını anlamak ve bu konuda farkındalık yaratmak için bu sergi kaçırılmaması gereken bir fırsat sunuyor.
